میلیتاری (Military) |مقالات نظامی

در جریان جنگ جهانی دوم تانک های اهمیت بسیار بالایی داشتند. در جریان جنگ جهانی دوم ، کارشناسان نظامی جهت برآورد کردن توان دشمن فاکتورهای مختلفی را در نظر می گرفتند که یکی از اصلی ترین و مهمترین عوامل برای برآورد توان نظامی دشمن ، تعداد تانک های دشمن بود. می توان به جرات گفت که تانک ها در جریان جنگ جهانی دوم پرکاربرد ترین جنگ افزارها به شمار می رفتند. طرفین درگیر جنگ به مقیاس وسیعی از تانک ها استفاده می کردند. آمریکا از تانک های ام 4 شرمن ، انگلیس از تانک های کروزر ، وایکرز و بولداگ ، فرانسه از تانک های سری AMX و LT ، ژاپن از تانک های تایپ 97 و تایپ 89 و تایپ 95 هاگو و اتحاد جماهیر شوروی نیز از تانک های بی تی 7 ، تی 28 و تی 34 استفاده می کردند. با توجه به رقابت زیادی که ما بین دول متخاصم وجود داشت ، طرفین سعی می کردند که در تولید تانک از دیگر رقیبان و دشمنان خود پیشی بگیرند. به عنوان مثال ، آلمان نازی در سال 1939 سالانه 1900 دستگاه تانک تولید می کرد. این رقم در سال 1941 به 17400 دستگاه تانک در سال رسید. اما در مقابل این نرخ تولید بسیار بالا ، کیفیت تانک ها قربانی کمیت آنها می شد. به جز آمریکا سایر کشورهای درگیر جنگ از تانک های با کیفیت متوسط و پایین ، اما در مقیاس بالا استفاده می کردند.

آمریکا به دلیل اینکه مستقیما خاک وی توسط دول درگیر جنگ در خطر نبود ، توانست به دور از دغدغه های اشغال و سایر تهدیدات به تولید تانک های شرمن خود ادامه دهد. به همین دلیل تانک های شرمن در جریان جنگ کارنامه نسبتا موفقی از خود بر جای گذاشتند و از نظر کیفیت در تانک های جنگ جهانی دوم از کیفیت مطلوبی برخوردار بودند. اتحاد جماهیر شوروی که یکی از اصلی ترین و بزرگترین طرف های درگیر جنگ به شمار می رفت ، از تانک های خود استفاده گسترده ای به عمل آورد که نمونه بارز آن نبرد کورسک بود که در جولای 1943 در شرق اروپا مابین بیش از 20.000 تانک شوروی و 5.000 تانک آلمانی اتفاق افتاد که در این نبرد روس ها به کمک توان زرهی سنگین و غیر قابل پیش بینی خود و همچنین آتش سنگین توپخانه ، ضربه سنگینی را بر قوای زرهی آلمان نازی وارد آوردند. شوروی در این جنگ از تانک های متعددی استفاده می کرد ولی بیش از همه از تانک T34 استفاده می کرد و به جرات می توان گفت که تانک T34 شوروی یکی از برترین تانک های جنگ جهانی دوم به شمار می رود. این تانک به اعتقاد کارشناسان نظامی ، تاثیر گذارترین تانک جنگ جهانی دوم به شمار می رود. ژوزف استالین ، رهبر شوروی در جریان جنگ جهانی دوم ، بسیار به وجود این تانک افتخار می کرد و آنرا مشت آهنین ارتش سرخ می دانست.
 

شوروی از اواسط دهه 30 میلادی به یک تانک متوسط با قدرت رزمی مناسب احتیاج مبرم پیدا کرده بود ، چرا که از عملکرد تانک های متوسط T28 خود چندان راضی نبود. تانک T28 تانکی نسبتا کند بود و قدرت تحرک و مانور مناسبی نداشت. همچنین از کمبود زره و تسلیحات مناسب رنج می برد. از سوی اندک اندک در جهان نائره های جنگ در حال شعله ور شدن بود و از هر منطقه ای در جهان بوی آغاز جنگ می آمد. از این رو در سال 1937 ارتش سرخ دست به کار طراحی تانک جدیدی شد تا نقاط ضعف تانک های قدیمی ارتش را پوشش بدهد. طراحی این تانک در سال 1937 در کارخانجات KHPZ واقع در شهر خارکف اوکراین اغاز گردید. این طرح با نظارت و رهبری میخائیل کوشکین ، طراح معروف روسی انجام شد. با آغاز جنگ جهانی دوم در سپتامبر 1939 کار طراحی تانک جدید شوروی سرعت بالایی به خود گرفت. کار طراحی تانک جدید شوروی در حال اتمام بود که مناطق شرقی اروپا مورد حملات بی امان ورماخت قرار گرفت و بخش های زیادی از اروپای شرقی به اشغال ورماخت در آمد. از جمله این مناطق اوکراین بود و شهر خارکف نیز به اشغال ورماخت در آمد. آلمانی ها توانستند با اشغال این شهر به کارخانجات تانک سازی KHPZ دست یابند و طرح تانک جدید روس ها به دست آلمان ها افتاد. اما روس ها موفق شده بودند که طرح و بلو پرینت تانک جدید خود را از کارخانه خارج کرده و آنرا به مسکو منتقل کنند. اما در هر صورت پیشروی ورماخت به قدری سریع و برق آسا بود که امکان انتقال مدل های ساخته شده از تانک جدید به مسکو وجود نداشت. از این رو یک سری از نقشه ها و مدلهای اصلی تانک به دست آلمان ها افتاد. اما روس ها از اواخر سال 1940 دست به کار ادامه تولید تانک جدید خود در داخل خاک شوروی و در شهر کوبیانکا شدند. عامل دیگری که کار تولید این تانک را در شوروی سرعت بخشید ، ضعف مفرط تانک ها و خودروهای زرهی قدیمی شوروی بود. ارتش سرخ تا پیش از تانک T34 از تانک های T26 و T28 و تانک های پر سرعت پی تی استفاده می کرد. این تانک ها در درگیری ها و تقابلات اولیه ارتش سرخ و ورماخت به سرعت توسط تانک های سری پانزر آلمانی شکار می شدند و در برابر آنها حرفی برای گفتن نداشتند. از این رو در اواخر 1940 کار تولید تانک جدید شوروی آغاز شد. روس ها این تانک جدید را T34 نامیدند.

نخستین نمونه های آزمایشی این تانک در سال 1939 با نام A 20 تولید شدند. تانک های A20 دارای زرهی معمولی بودند و از تحرک کافی برخوردار نبودند. به طور کلی تانک A20 تانکی نبود که ارتش سرخ به دنبال آن بود. از این رو استالین دستور توقف موقت طرح تولید تانک را صادر کرد. اما در اواخر سال 1939 میخائیل کوشکین توانست استالین را برای ادامه طرح تولید تانک جدید متقاعد کند. این بار طرح دوم تانک جدید با نام A32 ساخته شد. این تانک نسبت به مدل قبلی خود دارای زره قویتر و تسلیحات بهتر و موتور دیزلی قویتری بهره می برد. این نمونه جدید دارای قدرت تحرک مناسبی بود ولی باز هم میزان تحرک نمونه جدید کافی به نظر نمی رسید.

چرا که تجربه نبردهای سابق شوروی نشان داده بود که هیچ کدام از تانک های مورد استفاده در ارتش سرخ دارای سرعت و مانور مناسبی نیستند. از این رو ارتش سرخ نسبت به عامل سرعت و قدرت مانور تانک حساسیت زیادی نشان می داد. سرانجام با طراحی یک موتور دیزل جدید برای تانک جدید شوروی مشکل سرعت و شتاب تانک نیز حل شد. نصب موتور پر قدرت جدید بر روی این تانک سبب شده بود که سرعت و شتاب تانک به میزان قابل توجهی افزایش یابد. تا پیش از تانک T34 همه تانک ها و خودروهای زرهی شوروی از موتورهای بنزینی استفاده می کردند و تانک T34 در واقع اولین تانک شوروی بود که از موتور دیزل استفاده می کرد. روس ها زودتر از سایر کشورها به فکر استفاده از موتور دیزل در تانک ها افتادند. استفاده از موتور دیزل در تانک ها دارای دو مزیت اساسی بود ، یکی اینکه موتورهای دیزلی دارای حجمی برابر با موتورهای بنزین سوز هستند اما شتاب و گشتاور آن به مراتب بیشتر از موتورهای بنزین سوز است. مورد دوم نیز در سوخت موتورهای دیزل است. موتورهای دیزل از گازوییل استفاده می کنند که یک سوخت احتراقی است در حالیکه موتورهای بنزین سوز از بنزین استفاده می کردند که یک سوخت انفجاری است. استفاده از گازوئیل مزیت دیگری نیز داشت و سبب می شد که در صورت انهدام تانک از آتش سوزی ها و انفجارهای ناخواسته جلوگیری شود. سوخت گازوئیل به نسبت بنزین دارای انرژی بیشتر و قیمتی ارزانتر است. همه این مزایا سبب شد که روسیه در تانک T34 از یک موتور دیزلی 12 سیلندر کیروفسکی با آرایش V (خورجینی) با قدرت 500 اسب بخار استفاده کند. از آنجایی که میخائیل کوشکین ایده ها و طرح های ذهنی این تانک را در سال 1934 آغاز کرده بود ، نام این تانک را T34 گذاشت. در همان سال 1940 تولید این تانک رسما آغاز شد. مدل اولیه این تانک که در سال 1940 تولید شده بود با نام T34-1940 معروف شد. این مدل دارای یک توپ 76.2 میلیمتری از نوع L11 بود. این مدل به تعداد کمتر از 250 دستگاه تولید شد.

اما مدت کوتاهی پس از آغاز تولید تانک T34 میخاییل کوشکین درگذشت و سرپرست تیم تحقیق و طراحی را به کلنل الکساندر موروزوف واگذار کردند. موروزوف در ابتدا به بررسی تانک T34/1940 پرداخت و متوجه وجود برخی نارسایی ها در زره و بدنه تانک شد. کلنل موروزوف تغییراتی در زره و توپ اصلی تانک داد و مدل جدیدتری از این تانک با نام T34/1941 ساخت که جایگزین مدل T34/1940 شد. مدل T34/1941 در واقع مدل پایه تانک T34 به شمار می رود و اصلی ترین مدل این تانک است که بیشترین آمار تولید این تانک نیز مربوط به همین مدل است. مدلهایی که در سالهای آینده تولید شدند ، همگی از پلتفرم این مدل استفاده می کردند. این مدل به نسبت مدل قبلی دارای زرهی قویتر و توپ با طول بلندتر و کیفیت بهتری می باشد. این مدل به طور متوسط 15 میلیمتر بیشتر از مدل قبلی زره داشت. همچنین به جای توپ L11 از یک توپ F34 استفاده شد. توپ F34 دارای کیفیت و دقت بهتری نسبت به توپ L11 می باشد. این توپ در ادامه بر روی مدلهای دیگر این تانک نیز استفاده شد و حتی تانک های IS-1 و تانک های سری KV نیز از این توپ استفاده می کردند. این مدل به زودی به مدل اصلی این تانک تبدیل شد و خط تولید انبوه آن در سری کارخانجات نیژنی تاجیل در کوبیانکا و شرق مسکو و لنینگراد دائر شد و خط تولید آن با سرعت هرچه تمامتر مشغول به تولید این تانک شدند. حمله غافلگیرانه آلمانی ها به شوروی در 22 ژوئن 1941 روند تولید این تانک را بیش از پیش سرعت بخشید. تانک T34 در مدل T34/1941 در واقع تانک اصلی ارتش سرخ در جریان جنگ جهانی دوم به شمار می رفت. همین تانک بود که در پیشروی ارتش سرخ به سمت آلمان دمار از روزگار ورماخت در می آورد. همین تانک بود که در نبرد کورسک تانک های ورماخت را تارومار کرد. سربازان ورماخت در تابستان سال 1941 برای اولین این تانک را در ترکیب یگان های زرهی ارتش سرخ مشاهده کردند. مشاهده این تانک توسط نیروهای ورماخت ، ضربه روحی بسیار سختی بر آنها وارد آورد. چرا که آنها خود را برای مقابله با ارتش سرخی آماده کرده بودند که به خیال خود از تانک های ضعیف و ناکارآمد T26 و T28 استفاده می کرد. آلفرد جودی که یکی از سربازان ورماخت بود ، در دفتر خاطرات خود (که امروزه به صورت کتاب منتشر شده است)  به خوبی اثر روانی مخربی که این تانک در سربازان آلمانی ایجاد کرده بود را توصیف می کند. اولین ماموریتی که T34 در آن شرکت کرد ، توانست یک ضد هوایی 37 میلیمتری Flak37 را نابود کند و سپس به مسیر خود ادامه داد و در مسیر پیشروی خود دو تانک پانزر دو را نیز منهدم کرد و سرانجام پس از 9 مایل پیشروی توانست یک توپ سبک آلمانی را نیز منهدم نماید.

تانک T34 یک تانک متوسط به شمار می رفت. وزن این تانک در مدل استاندارد T34/1941 معادل 29.5 تن بود. طول این تانک معادل 6.7 متر ، عرض آن معادل 3 متر و ارتفاع آن نیز معادل 2.5 متر می باشد. توپ اصلی این تانک ، یک توپ 76.2 میلیمتری (سه اینچی) از نوع F34 می باشد. به جز این توپ ، این تانک به دو تیربار کالیبر 7.62 میلیمتر مجهز شده است که یکی از آنها در قسمت بالای برجک قرار می گیرد. به جز این دو تیربار ، می توان یک تیربار دیگر را نیز بر روی برجک تانک قرار داد. یک موتور 12 سیلندر دیزلی با آرایش خورجینی مدل کیروفسکی با قدرت 500 اسب بخار بر روی این تانک نصب شده است. این تانک با مخازن سوخت خارجی خود می تواند حدود 450 کیلومتر مسافت را طی کند و سرعتی بالغ بر 55 کیلومتر بر ساعت به خود بگیرد. این تانک می توانست در مجموع در حدود 120 گالن سوخت را با خود حمل کند و همچنین 77 عدد گلوله توپ اصلی را با خود حمل کند.

از سال 1942 به بعد تولید نمونه های جدید و بهینه از این تانک آغاز شد. در سال 1942 نمونه جدیدی از این تانک با برجک شش گوشه (هگزا گونال) آغاز شد که می توانست تا 100 گلوله توپ را در خود ذخیره کند. اما تولید این برجک به دلیل برخی مشکلات که بر روی جابجایی آن رخ می داد متوقف شد. در سال 43 مدل جدیدتر این تانک با نام T34/Mod 1943 عرضه شد. این مدل دارای برجک بزرگتر و جادار تری بود و می توانست تا 100 گلوله توپ را در خود جای دهد. این مدل دارای زرهی تقویت شده تری بود و دارای حفاظت بهتری بود. همچنین توان حمل سوخت در این مدل معادل 210 گالن بود و به لحاظ دارا بودن زره قویتر دارای وزن 31 تن بود. این مدل نیز مدتی به طور آزمایشی تولید شد ولی از آنجایی که هم راستا با سیاست های سران ارتش سرخ نبود به زودی از خط تولید خارج شد. تقریبا در اواخر جنگ جهانی دوم مدل جدیدتری از این تانک با نام T34/DT به تولید رسید که این مدل دارای زرهی بیش از دو برابر زره در مدل T34/1941 بود. این مدل از تانک T34 به تعداد محدودی به تولید رسید و در نهایت نیز تعداد عمده ای از آن در اختیار ارتش ویتنام شمالی قرار گرفت. با آغاز دهه 50 کار بر تانک های T34 قدری دشوار شد. چرا که دو رقیب قدر و قدرتمند از جانب دو رقیب شوروی وارد میادین کارزار شدند. در اوایل سال 1950 انگلستان تانک های قدرتمند سنچوریون (آخ که من چقدر از این تانک خوشم می آد) را وارد میادین نبرد کرد. تانک جدید بریتانیا مجهز به توپ 105 میلیمتری و زرهی بسیار قویتر از T34 بود. آمریکا نیز که در جریان جنگ جهانی دوم به نقاط ضعف تانک های خود پی برده بود ، با پایان یافتن جنگ جهانی دوم دست به کار اصلاح و برطرف کردن نقاط ضعف این تانک گردید. پس از جنگ جهانی دوم آمریکا تانک ام 50 سوپر شرمن را وارد میادین نبرد کرد که در آن ضعف های تانک های شرمن جنگ جهانی دوم برطرف شده بود. از این رو تانک T34 در برابر این رقیب جدید خود حرف چندانی برای گفتن نداشت. در اینجا بود که سران ارتش سرخ به منظور مقابله با این خطر بالقوه ، دست به کار تقویت تانک های خود شدند. در مرحله اول روس ها یک توپ قویتر بر روی این تانک نصب کردند. روس ها قصد داشتند که یک توپ در حد توپ سنچوریون بر روی T34 های خود نصب کنند اما به دلیل ضعف های بدنه ، برجک این تانک توان حمل توپ قویتر را نداشت. از این رو یک توپ 85 میلیمتری مدل D5 بر روی این تانک نصب شد و زره تانک نیز با افزودن لایه های جدید زرهی تقویت شد. این مدل با نام T34/85 شناخته می شد. این مدل دارای مخازن سوخت بزرگتری بود و می توانست تا 220 گالن سوخت را با خود حمل کند. البته با همه این تغییراتی که بر روی این تانک داده شد ، عملا این تانک در برابر سنچوریون حرفی برای گفتن نداشت و به زودی سران ارتش سرخ برای جبران کاستی های زرهی خود دست به طراحی تانک قدرتمند (البته در زمان خود) T55 زدند که تانک T55 از روی طرح T34 ساخته شد و الحق به خوبی از پس تانک های جدید غربی (به خصوص سوپر شرمن) بر آمد.
هر چند تانک T34 جزء موفقترین تانک های (و یا شاید هم موفقترین تانک) جنگ جهانی دوم می باشد ، ولی یک سری معایبی نیز در این تانک به چشم می خورد که استفاده از آن را در برخی از موارد بسیار دشوار می کرد. در این قسمت به برخی از عمده ترین نقاط ضعف این تانک اشاره می کنم. یکی از بزرگترین نقاط ضعف این تانک ، عدم توجه به ارگونومی و آسایش خدمه بود. اندرونی این تانک یک جهنم واقعی برای خدمه آن به حساب می آمد. بین موتور این تانک و محفظه داخلی این تانک هیچ گونه حفاظ موثری ایجاد نشده بود و خدمه تانک از گرما و سر و صدای حاصل از فعالیت موتور تانک در عذاب دائمی بودند. برجک تانک بسیار تنگ بود و فاقد سبد نگهدارنده گلوله های توپ بود. لودر این تانک برای لود کردن توپ این تانک بسیار زجر می کشید. سایت های دید بیرون این تانک نیز به خوبی طراحی نشده بودند و دید مناسبی در اختیار فرمانده قرار نمی داد. اکثر تانک های T34 که در جریان جنگ جهانی دوم ساخته شدند به علت عجله ای که سران ارتش سرخ به خرج دادند ، عمدتا با کیفیت متوسط و در برخی مواقع نیز نامطلوب وارد میادین نبرد می شدند و به همین دلیل در برخی مواقع دیده می شد که تانک ها در میدان نبرد دچار نقص فنی می شدند. مشکل دیگری که ارتش سرخ در استفاده از این تانک با آن مواجه بود این بود که ارتش سرخ پیش از جنگ جهانی دوم دچار تسویه های استالینی شده بود و به همین دلیل فاقد خدمه ماهر برای استفاده از این تانک ها بود. با این حال تعداد بسیار زیاد این تانک ها ، ضعف ها و نقائص آن را تحت پوشش خود قرار می دادند. این تانک یکی از خاطره انگیز ترین و به یاد ماندنی ترین تانک هایی است که در ارتش سرخ خدمت کرد و در طول عمر خدمتی خود کارنامه موفقی از خود برجای گذاشت.
 

نویسنده : سرگرد گوردون
کلیه حقوق مختص سایت میلیتاری است و هر گونه استفاده از
این مقاله تنها با ذکر نام نویسنده و نام سایت میلیتاری به عنوان منبع امکان پدیر است.

http://www.military.ir/forums/topic/15261-%D8%AA%D8%A7%D9%86%DA%A9-t34-%D8%A7%D8%B3%D8%A8-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1-%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86/