میلیتاری (Military) |مقالات نظامی

تصویری زیبا از حضور فراگ فوت در پایگاه بکرام کابل

در طی مدتی که سری سوم خلبانان فراگ فوت در افغانستان حضور داشتند بیش از 6 خلبان توانستند پس از هدف قرار گرفتن هواپیمایشان با موفقیت ایجکت کنند ؛ یکی از این خلبانان سرهنگ دوم نیکولای پلاسکونوس بود که در 18 نوامبر 1986 (27 آبان 1365) ، هنگامی که داشت پس از بمباران ، هواپیمایش را از حالت شیرجه خارج می کرد مورد اصابت یک موشک استینگر قرار گرفت.با وجود موفقیت تیم جستجو و نجات در یافتن خلبان، سرنگونی کامل اولین فراگ فوت توسط استینگر باعث تقویت روحیه مجاهدین و تضعیف روحیه خلبانان شد.اما حدود یک ماه بعد بدترین روز برای فراگ فوت در افغانستان رقم خورد ؛ روزی که در چند دقیقه دو هواپیمای تیپ 378 ام سرنگون شد.الکساندر کوشین - یکی از ماهرترین خلبانان فراگ فوت که تا آن زمان 515 سورتی پرواز جنگی داشت - در تشریح آن روز اینطور می گوید " آن روز ما در دو دسته چهار فروندی ماموریت داشتیم تا اهدافی را دره ای را در 24 کیلومتری شرق کابل - در نزدیکی سد سروبی - منهدم کنیم.من که در دسته دوم بودم بدون که این که چیزی ببینم روی رادیو شنیدم که خلبانان دسته اول می گویند " چطور زدنش ؟ "  و " ایجکت کن " و لحظاتی بعد متوجه شدم که سروان الکسی فابری از دسته اول روی رادیو اعلام کرد که سعی میکنم هواپیما را به کابل برگردانم ؛ هواپیمای فابری هدف یک موشک استینگر قرار گرفته بود.او پس از آن که نتوانست در جاده ای در نزدیکی کابل فرود بیاید ایجکت کرد و توسط نیروهای خودی به پایگاه بازگردانده شد.دقایقی بعد از بازگشت هر دو دسته به بگرام ، تصمیم گرفته شد تا دره محل شلیک توسط هواپیماهای تیپ 378 ام بمباران شود.دو دسته چهار فروندی از کابل برخواستند و به سمت دره ای در نزدیکی روستای کاداشی رفتند.

دره ای در نزدیکی کابل پایتخت افغانستان

" من اون دره لعنتی رو یادم میاد ، شاید بیش از ده سنگر تیربار دوشکا در نقاط مختلف اون وجود داشت.بنابراین لازم بود پیش از هدف قرار دادن مجاهدین دسته اول این تیربارها را نابود کند ؛ اما دسته اول به لیدری سرهنگ گریگوری استریپتوف با اشتباهی فاحش به جای پرواز در سمت چپ دره به راست پرواز کرد و هواپیماهای دسته یکی پس از دیگری با انجام مانورهای مختلف به مدت پنج دقیقه دره را با بمب و راکت هدف قرار دادند و پس از اتمام مهمات به بگرام بازگشتند " لحظاتی بعد سرگرد شالیموف لیدر دسته دوم با دو شیرجه پیاپی دو موضع دوشکا را که موقعیت آن بر روی نقشه مشخص شده بود هدف قرار داد و پس از آن کوشکین و دیگر هواپیمای دسته با چهار شیرجه مهمات خود را بر روی اهداف خالی کردند.بعد از آن نیز سرگرد الکساندر ریباکوف که خلبان هواپیمای آخر دسته بود دره را که حالا دود و آتش دیدن سطح آن را دشوار کرده بود هدف قرار داد و همراه دیگر هواپیماهای دسته به ارتفاع 16,400 صعود کرد تا آماده بازگشت به کابل شود.در همین حین، لیدر دسته تصمیم گرفت یک بار دیگر به سمت دره تقرب کرده و مابقی مهمات خود را نیز بر روی هدف خالی کند.بلافاصله پس از بمباران او با یک زاویه تند دماغه هواپیما را به سمت بالا کشید تا به دسته پروازی برگردد که در همین حین یک موشک استینگر از دره شلیک و فراگ فوت او را که حالا به دلیل تلاش خلبانش برای افزایش سریع ارتفاع ، سرعت و مانورپذیری کمی داشت هدف قرار داد.کوشکین در تشریح این حادثه می گوید " موشک با ردی مثل دود سیگار آمد و به عقب فراگ فوت شالیموف برخورد کرد و دم و قسمت هایی از بدنه را نابود کرد.من در رادیو داد زدم " رفیق ! یه موشک بهت خورد ، ایجکت کن! " او بعد از این که متوجه عمق خسارت شد بیرون پرید اما متاسفانه در دامنه کوه در نزدیکی دره و در منطقه دشمن فرود آمد.در این لحظه پاهایم از شدت ترس و استرس شروع به لرزیدن کرد.از شدت خشم بر روی محل شلیک استینگر شیرجه زده و آن را هدف قرار دادم.اما این کار من فقط جهت انتقام نبود بلکه قصد داشتم از سازماندهی دشمن برای پیدا کردن شالیموف جلوگیری کنم "

یک فروند هلیکوپتر ترابری میل Mi-8 هوانیروز ارتش سرخ در افغانستان

کوشکین بلافاصله موقعیت شالیموف را به پست فرماندهی تیپ 378 ام اطلاع داد: سینه کش دره ای در دامنه کوه با 11,800 پا ارتفاع از سطح دریا.دو هواپیمای دیگر دسته به روستای مجاور و جاده دسترسی به آن حمله کردند و به دلیل اتمام مهمات به بگرام برگشتند و کوشکین در حالی که یک لحظه چشم از چتر نجات لیدر سقوط کرده اش بر نمی داشت مشغول دور زدن بر روی دره و انتظار برای ورود تیم جستجو و نجات از کابل بود.به دلیل روشن نشدن چراغ موقعیت نمای شالیموف ، کوشکین چاره ای نداشت جز آن که با وجود کمبود شدید سوخت در منطقه باقی بماند.اما مشکل سوخت زمانی پررنگ تر شد که او پس از چندین بار تقرب به سمت محل ایجکت نتوانسته بود موقعیت فرود را به تیم نجات نشان دهد.اما بالاخره لحظاتی بعد یک تکنسین رسیکو توانست چتر نجات شالیموف را پیدا کرده و بالاخره او را با یک هلیکوپتر میل Mi-8MT بازیابی کنند.کوشکین در مورد این مرحله از عملیات می گوید " مجبور بودم تا اتمام عملیات نجات بالای موقعیت گردش کنم تا مجاهدین با علم به حضور به من به سمت هلیکوپتر حمله نکنند.سعی می کردم به نشان دهنده سوخت نگاه نکنم.بلافاصله بعد از بلند شدن هلیکوپتر، هواپیما را به ارتفاع 20 هزار پایی برده و به سمت بگرام پرواز کردم.چند دقیقه بعد باند فرود را مقابلم دیدم و به برج کنترل اعلام کردم که میخواهم بدون انجام فرآیند معمول فرود مستقیم به سمت باند مقابلم تقرب کنم.لحظاتی پس از این تماس ، موتور سمت چپ و چند ثانیه بعد موتور سمت راست به دلیل کمبود بنزین از کار افتادند.اما فراگ فوت هواپیمای خوبی بود.بال های طویل این هواپیما این اجازه را به من داد تا با 15 ثانیه پرواز بدون موتور باند بگرام را لمس کنم و بدون هیچ مشکلی فرود بیایم "

حرارت موتور توربوجت R95Sh از یک سو و نزدیکی آن با ژنراتور برق و سیستم هیدرولیک از اصلی ترین دلایل سقوط فراگ فوت پس از اصابت موشک های دوش پرتاب بود

در ژانویه 1987 (دی و بهمن 1365) ، یک فروند Su-25 به خلبانی سرگرد ادوارد ریابوف در نزدیکی شهر جلال آباد در شرق افغانستان سقوط کرد.بولتن رسمی نیروی هوایی بر این عقیده است که است که هنگامی که ریابوف به عنوان وینگ من در یک دسته چهار فروندی به منظور پشتیبانی نزدیک از عملیات مشترک هوانیروز و نیروی زمینی ارتش سرخ در حال بمباران منطقه بود مورد هدف یک تیر موشک استینگر قرار گرفته است.بنابر گفته این بولتن درست در زمانی که ریابوف شیرجه اول خود را انجام داده و مشغول افزایش ارتفاع جهت تقرب و شیرجه دوم بود مورد اصابت قرار گرفته و این انفجار باعث از بین رفتن بخش های اعظمی از سکان های افقی و دم، از کار افتادن هر دو سیستم هیدرولیک و از کار افتادن ژنراتورهای برق فراگ فوت شده بود.نویسنده نتیجه گرفته بود که مجاهدین با درک این مسئله که هواپیما هنگام خروج از پروسه شیرجه بر روی اهداف دارای کمترین سرعت ، ارتفاع و قدرت مانور است ریسک هدف قرار گرفتن توسط فراگ فوت را پذیرفته و در موقعیت مناسب - خروج از شیرجه - موشک را شلیک می کنند.ریابوف که با از کار افتادن ژنراتور ؛ برق هواپیما و با از دست رفتن هیدرولیک کنترل پرنده را از دست داده بود روی تپه ای در نزدیکی یک روستا ایجکت کرد.سه فراگ فوت باقی مانده که فرمانده گردان دوم تیپ 378 ام ، سرگرد گریگوری استریپتوف لیدری آن را بر عهده داشت با اندک راکت های باقی مانده خود مشغول چرخیدن بر روی نقطه سقوط شدند.عده ای از مردم محلی در حال نزدیک شدن به ریابوف بودند و سوخت کم باعث شد تا به درخواست لیدر دسته و دستور پست فرماندهی تیپ ، زنگ اسکرمبل بگرام به صدا در آمده و چهار فروند Su-25 مسلح برای پوشش هوایی نقطه سقوط وارد منطقه شوند.با گذشت بیست دقیقه از ایجکت ، دو فروند هلیکوپتر میل Mi-8MT وارد منطقه شده و با پشتیبانی فراگ فوت ها که در حال گلوله باران اطراف تپه برای جلوگیری از نزدیک شدن مردم محلی بودند ، ریابوف را به کابل بازگرداندند.

 در 2 آوریل 1987 (13 فروردین 1366) ، یک فروند Su-25 به خلبانی ستوان یکم آندری گاربازوف در حالی که در یک ماموریت پشتیبانی نزدیک به همراه هفت فراگ فوت دیگر در منطقه علی خیل حضور داشت مورد اصابت یک موشک دوش پرتاب قرار گرفت ؛ گاربازوف ایجکت کرد و بلافاصله توسط تیم نجات به بگرام بازگردانده شد.با این حال ، سرگرد آناتولی اوبیدکوف که لیدری دسته چهار فروندی دوم را بر عهده داشت اعتقاد دارد که هواپیمای او توسط موشک هوا به هوای شلیک شده از یک جنگنده F-16A نیروی هوایی پاکستان منهدم شده است.با وجود این که وی اعتقاد دارد در هنگام اصابت موشک در حریم هوایی پاکستان حضور داشته اند اما پاکستان سرنگونی این جنگنده را تکذیب می کند.نیروی هوایی پاکستان در آن زمان کمتر از 30 فروند فالکون مجهز به رادار APG-66 و مسلح به موشک های AIM-9L و توپ 20 میلی متری M61 در اختیار داشت.

یک فروند Su-17M3R مجهز به غلاف شناسایی KKR-1 در زیر شکم

به دلیل مخالفت عموم مردم افغانستان با اشغال این کشور به دست ارتش سرخ ، به محض سقوط یک هواپیمای نیروی هوایی مردم محلی به سرعت به سمت محل سقوط رفته و به دنبال خلبان می گشتند ؛ در این موقعیت خلبان عملاً  تا چند ده دقیقه که هلیکوپترهای نجات وارد منطقه می شدند بی دفاع بود.بنابراین پس از تجربه عملیات نجات ریابوف که حاصل همکاری مشترکی بین هلیکوپترهای ترابری و هواپیماهای Su-25 بود تصمیم گرفته شد با توجه به سرعت استال پایین ، قدرت مانور بالا و بدنه قدرتمند فراگ فوت از این به بعد از هواپیماهای آلرت تیپ 378 ام به عنوان جزئی از گروه نجات استفاده شود.در 16 مه 1987 (26 اردیبهشت 1366) و در یکی از این ماموریت ها ، دو فروند فراگ فوت به لیدری سرهنگ استریپتوف و وینگمنی سرگرد ریابوکوف وظیفه تامین پوشش هوایی برای سرگرد میخائیل الکساندروف خلبان یک هواپیمای شناسایی Su-17M3R را که در حین یک عملیات عکس برداری در 48 کیلومتری جنوب غربی کابل هدف قرار گرفته بود بر عهده داشتند.ابتدا دسته پروازی به دلیل اجتناب از مواجه شدن با موشک های دوش پرتاب در ارتفاع بالا پرواز می کرد اما به درخواست وینگمن (همبال) برای دید بهتر نسبت به نقطه ایجکت مجبور به پرواز در ارتفاع کم شدند.با رسیدن دسته به 20 کیلومتری منطقه، آنها وارد دره ای در مجاورت نقطه ایجکت شدند و برای اجتناب از هدف قرار گرفتن توسط تیربارهای دوشکا و موشک های دوش پرتاب با حداقل ارتفاع و حداکثر سرعت به سمت دهانه دره ای که محل سقوط در آن قرار داشت پرواز کردند.با ورود به دهانه دره ، آتش تیربارها از روستایی در سمت راست شروع شده و باعث پرت شدن حواس خلبانان شد.لحظاتی بعد یک رشته کوه مرتفع در جلوی دسته نمایان شد و استریپتوف متوجه شد که مجاهدین برای آنها دامی پهن کرده اند تا هواپیمای آنها به کوه برخورد کند ؛ حیله ای که پیشتر نیز به کار برده بودند.هر دو بلافاصله با حداکثر توان هواپیما را به بالا کشیده و با فاصله خیلی جزئی از روی صخره های نوک تیز عبور دادند که در همین حین چتر کانوپی و خلبان ایجکت کرده نمایان شد.پس از ارتفاع گرفتن ، دسته به سمت موضع توپ های ضد هوایی حمله و آنها را منهدم کردند و بالاخره بعد از گذشت یک ساعت و چهل دقیقه از ایجکت الکساندروف ، هلیکوپترهای نجات وی را بازیابی کردند.

توپ 30 میلی متری دو لول GSh-30-2 با نواخت 3 هزار گلوله در دقیقه یکی از تکیه گاه های اصلی فراگ فوت است

یکی از ناشناخته ترین عملیات های فراگ فوت در جریان جنگ افغانستان که چهار سال پیش توسط یکی از خلبانان معروف این هواپیما الکساندر کوشکین در کتاب خاطراتش انتشار یافت مربوط به حمله ای غافلگیرانه به یک اردوگاه آموزشی بزرگ مجاهدین در نزدیکی شهر پیشاور در شمال غرب پاکستان است.در سحرگاه یکی از روزهای ماه نوامبر 1986 (آبان 1366)  ، چهار فروند Su-25 به لیدری سروان کوشکین از پایگاه بگرام کابل برخاسته و در یک آرایش کاملاً بسته و نزدیک به هم با سرعت 500 کیلومتر بر ساعت به سمت شمال شرق افغانستان پرواز کردند.این فورمشین بسته و سرعت متناسب با آن باعث شده بود تا رادارهای پیش اخطار ارتش پاکستان دسته را روی اسکوپ رادار شبیه یک هواپیمای ترابری ببینند و نتوانند هواپیماهای آلرت پایگاه های مرزی را برای مقابله بلند کنند.این چهار فروند با شبیه سازی یک فرود سوری در فرودگاه شهر جلال آباد در مجاورت مرز پاکستان ، اقدام به لمس باند و بلند شدن کردند.در این لحظه یک فراگ فوت از دسته جدا شد و به سمت سد سروبی در نزدیکی کابل رفت تا همچنان پوشش هواپیمای ترابری حفظ شود و 3 فروند باقی مانده در ارتفاع خیلی پایین و به دور از دید رادارها وارد خاک پاکستان شدند.بلافاصله بعد از رد شدن از سد رادارهای پیش اخطار نزدیک مرز ، به دستور لیدر ارتفاع پروازی به 160 پا افزایش یافت.دقایقی بعد فراگ فوت ها بالای اردوگاه بودند.هواپیماها با غافلگیری کامل و بدون شلیک هیچ توپ یا موشک ضد هوایی در چهار نوبت بر روی کمپ شیرجه زده و آن را منهدم کردند.در دو نوبت اول  از بمب های سقوط آزاد ، سومین نوبت راکت های غیر هدایت شونده و در آخرین نوبت از توپ 30 میلی متری فراگ فوت استفاده شد تا بدین ترتیب تمامی مهمات بر روی هدف خالی شود.این عملیات با موفقیت کامل و پیش از آن که رهگیرهای نیروی هوایی پاکستان فرصت واکنش پیدا کنند پایان یافت و هر 3 هواپیما به سلامت به بگرام بازگشتند.

ادامه دارد..