میلیتاری (Military) |مقالات نظامی

پاکستان از زمان جدایی از هند , استقلال از استعمار پیر انگلستان همواره بر سر منطقه کشمیر با هند دچار مشکل بوده است .این مشکل تا به انجا پیش رفته که طی چهار دهه گذشته این دو کشور پنچ بار با یک دیگر وارد جنگ شده اند .این جنگها در سالهای۱۹۴۷(منطقه کشمیر)،۱۹۶۵(منطقه کشمیر)،۱۹۷۱،۱۹۸۱،۱۹۹۹(منطقه گارگیل) انجام شدند .اگرچه در این جنگ ها هیچ کدام از دو طرف میدان جنگ نتوانستند بر دیگری به صورت کامل پیروز شوند ولی این مسئله را نمی توان منکر شده که هند به طور معمول در این جنگها تلفات کمتری را می داد و پیروزی های بیشتری را نیز به دست می آورد. اختلافات این دو کشور نه تنها مسئله منطقه کشمیر است بلکه ریشهای قومی و مذهبی نیز دارد .ایالات جامو و کشمیر که در غرب این کشور همواره مورد ادعا پاکستان بوده است. یکی از دلایل پاکستان برای این موضوع مسلمان بودند ¾ جمعیت این ایالت بوده است که البته به نظر می رسد که مسلمانان این منطقه نیز خود ترجیح می دهند که جزع پاکستان باشند. به هر حال اختلافات این دو کشور باعث یک مسابقه تسلیحاتی بین هند و پاکستان شده که طی دو دهه گذشته این مسابقه تسلیحاتی در دو بخش موشکی و اتمی از شدت عمل و سرعت بیشتری برخوردار بوده است .

پاکستان از اوائل دهه ۸۰ میلادی برای مقابله با فعالیتهای اتمی هند که بدون هیچ پرده پوشی با هدف تولید سلاح اتمی پیش می رفت پا به مسابقه اتمی گذاشت .پاکستان کشور کوچکی با جمعیت۱۲۰ میلیون نفر است و قدرت مقابله با قدرت تسلیحاتی و ارتش پیشرفته هند را ندارد. اقتصاد این کشور بسیار ضعیف تر از این است که بتواند پول خرید فناوریهای پیشرفته متعارف را به پردازد از این رو پاکستان می داند که برای مقابله با هندی تا دندان مسلح و بزرگ ، بهترین را ساخت سلاح اتمی است زیرا این سلاح می تواند برابر نظامی  را در منطقه ایجاد کند و ضعف ارتش پاکستان را پوشاند و دوم اینکه هزینه دفاعی را نیز کاهش می دهد .جالب این است که این روی کرد را هند از اوائل دهه ۸۰ میلادی در مورد دشمن به مراتب بزرگ تر خود نسبت به پاکستان یعنی چین پیش برد .چین بزرگترین ارتش جهان را دارد که در حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیون نفرپرسنل دارد(با در نظر گرفتن جمعیت ۱٫۵ میلیاردی چین!).

این ارتش بزرگ ترین نیروهای هوایی جهان را در اختیار دارد اگر چه چین از نظر کمیتی بزرگترین ارتش جهان است ولی از نظر کیفیتی و تکنولوژی پیشرفته نمی تواتند با آمریکا و یا روسیه مقابله کند و آن را از این نظر بزرگترین ارتش جهان نامید .ولی برای توصیف قدرت ارتش چین همین کافیست که ، ویلیام کوهن وزیر دفاع امریکا در زمان ریاست جمهوری بیلی کیلنتون می گوید “یک لشکر ما در اروپا نیروی بزرگ است ولی در چین مانند یک جوخه است” (توان موشکی بالستیک چین را در بخش بعدی مقاله بررسی می کنیم).پاکستان همزمان با شروع برنامه های اتمی خود در دهه ۸۰ میلادی دست به گسترش موشکهای بالستیک برای ارتش خود در دو بعد موشک های سوخت جامد و مایع زد .پاکستان دلایل زیادی برای این کار داشت ولی با اطمینان می توان گفت در اوائل دهه۸۰ میلادی که این کشور هنوز راه زیادی برای تولید سلاح هسته ای داشت(دو دهه) در فکر ساخت یک موشک برای حمل کلاهک اتمی نبود زیرا اولین برنامه های موشکی پاکستان موشکهای کوتاه برد تاکتیکی بودند و نه موشکهای میان برد اتمی . در ان زمان دلیل ساخت و توسعه موشک های کوتاه برد این بود که پاکستان در زمینه نیروی هوایی قابلیت رو یا روی را با نیروی هوایی هند را نداشت .نیروی هوای هند همواره از پیشرفته ترن جنگنده های ساخت روسیه و اروپا استفاده می کرد این در حالی بود که پاکستان توان مالی هزینه کردن در بخش نیروی هوایی خود را نداشت. از این رو این کشور دست به توسعه برنامه موشک بالستیک خود ضد تا بتواند در صورت جنگ احتمالی آینده اهداف مهم و راهبردی هند را مورد هدف قرار دهد .

موشک حتف۱

اولین برنامه موشکی پاکستان موشک حتف۱ بود که از اوائل دهه۸۰ شروع و در سال ۱۹۸۹ اولین شلیک آزمایشی خود را انجام داد و بین سالهای۱۹۹۲ تا ۱۹۹۴ به ارتش پاکستان تحویل داده شد .موشک حتف۱ موشکی است سوخت جامد که دارای برد ۶۰ تا ۸۰ کیلومتر و در رده موشکهای بالستیک کوتاه برد قرار می گیرد. موشک حتف۱ می تواند یک سرجنگنده متعارف ۵۰۰کیلویی را تا برد ۸۰ کیلومتر حمل کند و در صورت کاهش وزن سرجنگنده به ۱۰۰ کیلوگرم برد ان به ۱۵۰  کیلومتر افزایش می یابد .این موشک دارای طول ۶ متر و قطر /۵۶متر و وزن۱۵۰۰ کیلوگرم می باشد.حتف چنیدن مدل دارد ولی دو مدل اول یعنی حتف ۱ و حتف ۱ A فاقد سامانه هدایت هستند و در واقع راکت توپخانه ای هستند .  از سال ۲۰۰۰ میلادی نمونه های بهسازی شده این موشک با نام حتف۱B با برد ۱۰۰ کیلومتر نیز مورد آزمایش قرار گرفته  .

این نمونه مجهز به سامانه هدایت اینرسی بود .با وجود اینکه به نظر می رسد موشک حتف۱ امروزه در پاکستان به خدمت گرفته شده است ولی به احتمالا بسیار دیگر تولید نمی شود.دلیل این مسئله برد بسیار کم این سلاح است.این موشک از قرار معلوم توان حمل کلاهک اتمی را ندارد و تنها می تواند یک سرجنگنده متعارف انفجاری ۵۰۰ کیلویی را حمل کند .حتی در صورت توان حمل یک کلاهک اتمی باز هم این سلاح به خاطر برد کم  نمی تواند در نقش بازدارندگی هسته ای جایگاهی در امنیت ملی پاکستان داشته باشد .تقریبا می توان گفت هیچ هدف مهمی در کشور پهناور هند در تیر راس این موشک نیست و برد کم ان باعث شده که این موشک را برای پرتاب به مناطق مرزی برد که در صورت درگیری و جنگ بین دو طرف کشف و انهدام پرتابگرهای  موشک برای نیروی هوایی هند کار آسانی است .طی دهه گذشته پاکستان تلاش به گسترش برد موشک های خود کرده است و موشک دو مرحله ای حتف۲ را در میانه دهه ۱۹۹۰  آزمایش کرده است که گفته شده دارای برد ۱۸۰ کیلومتر است .ابدال نیز فاقد توان حمل کلاهک اتمی است و یک موشک تاکتیکی متعارف است  و می تواند یک کلاهک ۵۰۰ کیلویی را حمل کند. میزان  خطای این موشک ۱۵ متر بیان  شده است .

اگرچه گفته می شود که موشکهای حتف۱و۲ در رده موشک های پریتون هند است ولی موشکهای پریتون هند دارای برد بین۱۵۰ تا۳۵۰ کیلومتر(بسته مدل آن)و توان حمل سر جنگنده سنگین تر و توان حمل کلاهک اتمی می باشند. پرتوتن ۲۵۰ هندی با برد ۲۵۰ کیلومتر و دارای خطا ۷۵ تا۲۵ متر به مراتب دقیقتر و دور برد تر از موشکهای حتف می باشد سرجنگنده آن نیز بین ۳۰۰ تا۵۰۰ کیلوگرم سنگین تر از حتف است.دقت بالا و استفاده از سامان هدایتی مکان یاب جهانی GPS در کنار سامانه هدایتی INS دقت پریوتن را بسیار بالا برد این در حالی است که گفته می شود موشک های حتف دارای دایره خطا بیش از ۲۵۰ متر می باشند.به هر حال پاکستانی ها نیز می دانستند موشک حتف سلاح کارامدی نیست و از این رو به خاطر عدم توان مقابله با هند در برنامه ای موشکی آن که به سرعت  بیشتری پیش می رفت و به ساخت موشک اگنی ۱ انجامید دست به دامن چینی ها شدند .

موشک اگنی۱ با برد ۸۵۰ کیلومتر تمامی پاکستان را در تیر راس هندی ها قرار می داد.چین همواره با پاکستان روابط بسیار خوبی دارد که یکی از دلایل اصلی ان مشکلات خود چین با هند است که از این رو این دو کشورچین و پاکستان را بسیار به هم نزدیک می کند .موشک سوخت جامد یک مرحله M11 ساخت چین است که از اواخر دهه۸۰ میلادی به پاکستان تحویل داده شد.این موشک  که در پاکستان با نام غزنوی  یا حتف۳ نیز شناخته می شود در اواخر دهه۸۰ میلادی به صورت قطعه جدا وارد پاکستان شده و در انجا سر هم می شود .البته تعدادی از این موشک در سال۱۹۹۳ به پاکستان تحویل داده شود که گفته شده تعداد دقیقه آن ۳۰ فروند بوده  و بعد از آن خط منتاژ این موشک به پاکستان  فرستاده شد. پاکستان تا سال ۱۹۹۷ وجود این موشک را انکار می کرد ولی دولت امریکا از سال۱۹۹۱ چین را متهم کرد که فناوری های حساس موشکی و هسته ای در اختیار پاکستان قرار می دهد از این رو تعدادی از شرکت های چینی در سال ۱۹۹۴بر سر همین موضوع مورد تحریم امریکا قرار گرفتند. M11دارای برد ۲۸۰ کیلومتر با یک سرجنگنده ۸۰۰ کیلوگرمی است ولی می توان برد این موشک را با کم کردن کلاهک به ۵۰۰ کیلوگرم به ۳۰۰ کیلومتر نیز افزایش داد.

ولی گفته شده M11 تولیدی در پاکستان که غزنوی شناخته می شوند و در سال۲۰۰۲ میلادی مورد آزمایش قرار گرفتند دارای برد ۵۰۰ کیلومتر و وزن کل ۵۲۵۶ کیلوگرم می باشد .این موشک اولین موشک بالستیک پاکستان بود که توان حمل کلاهک اتمی را دارد. البته موشک M11تنها موشک چینی در فهرست ارتش پاکستان نیست.

غزنوی

شاهین۱

گفته شده در اوائل دهه۹۰ میلادی چین تعدادی موشک M9نیز در اختیار پاکستان قرار داده است .این موشک ها که در پاکستان حتف۴ یا شاهین۱ خوانده می شود امروزه در پاکستان ساخته می شود. موشک شاهین ۱ که حتف۴ نیز خوانده میشد به احتمال زیاد بر اساس فناوری موشک  دانگ فنگ ۱۵ یا همان ام۹ چینی ساخته شده است .موشک  سوخت جامد شاهین  دارای برد ۷۵۰ کیلومتر است البته در آزمایش این موشک در سال۱۹۹۷ این موشک به برد ۸۰۰ کیلومتر نیز دست یافت .این موشک میتواند یک کلاهک یک تنی را حمل کند و به ادعای پاکستان توان حمل کلاهک اتمی را نیز دارد . موشک شاهین نیز مانند M9 چینی دارای پرتاب کننده متحرک باشد و می توان آن را در عرض ۳۰ دقیقه آن را آماده پرتاب کرد. موشک شاهین از سال۲۰۰۳ تحویل ارتش پاکستان شده و توان هدف قرار دادن اهدافی را در برد دو برابر موشک حتف۳ در اختیار پاکستان قرار داد .معلوم نیست سر جنگنده اتمی قابل حمل توسط این موشک چقدر قدرت انفجار دارد ولی به نظر می رسد مدل  چینی شاهین یعنی همان M9 شناخته می شود از توان حمل کلاهکی اتمی با انفجار ۳۵ تا۳۵۰ کیلوتن را دارد و وزن خود موشک ۹۵۰۰ کیلوگرم است. همچنین این موشک تنها به روش هدایت INS هدایت می شود گفته شده دارای دایره خطای بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ متر می باشد اگرچه از قرار معلوم طی ارتقاء جدید به ۵۰ تا ۲۵ متر کاهش یافته.(این موشک را باید رقیب پاکستانی موشک اگنی۱ هندی دانست). نمونه جدید موشک شاهین۱ با نام شاهین۲ است.شاهین ۲ که حتف۶ نیز خوانده می شود دارای برد بین ۷۵۰تا۲۵۰۰ کیلومتر است.

شاهین ۱

موشک شاهین ۲

موشک شاهین ۲ برای اولین با در ۹ مارس۲۰۰۴ میلادی آزمایش شد و امروزه پیشرفته ترین و دوربرترین  موشک بالستیک  پاکستان به حساب میاید.این موشک دو مرحله ای سوخت جامد ۲۵۰۰ کیلومتر برد دارد .وزن ان ۲۵ تن و طول ان ۱۷٫۵ متر و در ارتش پاکستان حتف ۵ نیز به ان گفته میشود. گفته شده  این موشک توان انجام عملیات فریب برای فریب موشکهای ضد بالستیک برخوردار است . دارای  پرتاب گر متحرک است و  احتمال دارید در اینده پاکستان در صورت موفقیت  در فناوری  کلاهک مجتمع دست به سوار کردن چندین کلاهک اتمی روی این موشک دست بزند .گفته شده این موشک توان حمل کلاهک  یک تنی را دارد ولی قدرت انفجار کلاهک اتمیش  مشخص نیست.شاهین ۲ دارای سامانه  INS است  ولی در ارتقاع ء  که در اواخر دهه گذشته انجام شد این موشک مجهز به سامانه هدایت جی پی اس نیز شد.میزان  خطای این موشک مشخص نیست ولی بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ متر اعلام شده است.

موشک شاهین دو توان هدف قرار داد تمامی خاک هند را به پاکستان میدهد. شاهین سوخت جامد است و با پرتاب گر چرخدار خود این اجازه را به پاکستان  میدهد که به سرعت مستقر شود و  و در  زمانی کمتر از ۲۰ دقیقه  به طرف هدف  اتش کند.

موشک غوری۱

قبل از ورود به خدمت خانواده سوخت جامد شاهین این موشک های غوری بودند که در خدمت برای پاکستان می درخشیدند . موشک سوخت مایع غوری۱ که یک موشک یک مرحله میان برد است و اولین موشک پاکستان که توان هدف قرار دادن دهلی نو پایتخت هند را داشت .این موشک را که باید مدل تولید شده داخلی موشک نودونگ۱ کره شمالی دانست به وسیله کمک های فنی کره شمالی به مرحله ساخت رسیده است. این موشک برای اولین بار در اگوست سال۱۹۹۷ آزمایش شد و از سال۲۰۰۰ وارد خدمت ارتش پاکستان شده است.

به احتمال بسیار پاکستان در اوائل دهه۹۰ میلادی دست به وارد کردن خود موشک نودونگ و سرانجام انتقال تکنولوژی ساخت  ان کرده است.اگرچه گفته شده برد این موشک ۱۵۰۰ کیلومتر است ولی گزارش شده در آزمایش اوریل ۱۹۹۸ این موشک برد ۱۱۰۰ کیلومتر از خود نشان داده  و در ازمایشات دیگر به ۱۲۰۰ کیلومتر نیز رسید. البته  حرف حدیث های زیادی در مورد برد این موشک وجود دارد از انجایی که گفته شده وزن سر جنگنده این موشک ۷۰۰ کیلوگرم است گزارش شده که این موشک با وزن کامل سرجنگنده خود نمی تواند ۱۵۰۰ کیلومتر را طی کند و برای رسیدن به این برد وزن کلاهک ان به۵۰۰ کیلوگرم کاهش پیدا کرده(البته برخی منابع برد ۱۵۰۰ کیلومتر را با کلاهک ۷۵۰ کیلویی و برد ۱۲۰۰ کیلومتری را با کلاهک یک تنی ممکن میدانند ).ارتش پاکستان اعلام کرده این موشک توان حمل یک کلاهک اتمی را دارد .وزن خود موشک ۱۵  تن که۱۳ تن ان وزن سوخت موشک است. این موشک دارای سیستم هدایت INS می باشد و  دایره خطای آن۱۹۰ متر می باشد .موشک سوخت مایع دارای توان بیشتر و در نتیجه برد بیشتری می باشد. اگر چه موشک های سوخت مایع سلاح های خوبی برای آماده باش در حالت اتمی نمی باشد زیرا مخازن این موشک ها را باید  از مایع تخلیه و در هنگام  نیاز و شلیک انها را پر کرد.ولی به دلیل قیمت ارزان تر و فناوری نچندان پیچیده بسیار مورد استقبال کشورهای در حال توسعه و کشورهای که می خواهند توان موشک بالستیک داشته باشند قرار گرفته است.

غوری ۲

دیگر موشک بالستیک پاکستان غوری ۲ است .گفته شده این موشک در سال۲۰۰۴ میلادی آزمایش شده ولی وضعیت عملیاتی ان نامشخص است. این موشک جواب پاکستان به اگنی ۲ بود و  همانند  غوری ۱ دارای سوخت مایع است ولی بر خلاف غوری ۱ که  بدنه و کلاهک از هم دیگر قابل جدا شدن نیست، در غوری۲ کلاهک در مرحله اخر از بدنه جدا شده و خود دارای یک پیشرانه کوچک است . جدا بودن کلاهک از بدنه باعث ورود ارامتر به جو شده و باعث افزایش دقت موشک در این نسخه شده. موشک میتواند یک کلاهک ۱٫۲ تنی  را تا برد ۲۰۰۰ کیلومتری حمل کند  و  دقت ان بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر اعلام شده. دقیقا وضعیت عملیاتی این موشک مشخص نیبست بسیار معتقدند این موشک به تعداد محدود وارد خدمت شد زیرا موشک سوخت جامد شاهین ۲ به سرعت جای ان را گرفتاست

پاکستان  در دهه گذشته کار روی برنامه موشک سوخت مایه دیگری با نام غوری۳ را با برد ۳۵۰۰ کیلومتر اغاز کرد که در سال ۲۰۰۴ تست شد . این نسخه هرگز به تولید نرسید و احتمالا پاکستان به دنبال برنامه شاهین ۳ رفت

 شاهین ۳

موشک شاهین ۳ برای اولین بار در ۹ مار سال ۲۰۱۵ میلادی تست شد . این موشک ۴۵۰۰ کیلومتر برد دارد دارای دو مرحله سوخت جامد است. همان طور که گفته شد پاکستان با موشک شاهین دو تمام خاک هند را در پوشش خود داشت ولی احتمالا دلیل توسعه موشک دوربرد شاهین ۳ این بوده که بتواند حتی دورترین بخشهای هند را در حالی مورد هدف قرار دهد که اتش بار موشک خود را در بخشهای غربی و دور از مرز هند مستقر کره باشد. این موشک به پاکستان اجازه هدف قرار داد بخشهای زیادی از روسیه، چین و همچنین جنوب اروپا و شمال افریقا را میدهد و به عنوان تنها  کشور اسلامی دارنده سلاح اتمی ان را در جایگاه خاصی قرار داده است .جزئیات زیادی از این موشک در دستراس نیست ولی از قرار معلوم این کشور تلاش در نصب کلاهک اتمی چندگانه روی این موشک خواهد داشت ولی تا زمان ورود به خدمت موشک همچنان زمان باقی است

بابور

 بابور   که حتف ۷ نیز خوانده می شود موشک کروز است و نه موشک بالستیک . این موشک همانند سومار ایرانی و دی اچ-۱۰ چینی بر اساس موشک خا۵۵ روسی ساخته شد. در واقع پاکستان نیز مانند دو کشور دیگر این موشک را از طریق اکراین به دست اورده و بعد با کمک چین این موشک را تکمیل کرده است. نمونه نخست  که در  ۲۰۰۱ تست شد دارای یک ژیرسکوپ حلقه لیزری و یک رادار ناوبری ارتفاع پایین بود ولی در ادامه به ان یک جی پی اس و سامانه تراکام برای مسیر یابی بر اساس نقشه از پیش داده شده به موشک نیز به ان اضافه شد. دارای دو بالچه جمع شونده در میانه بدنه است و از یک موتور درون بدنه و ورودی هوای ثابت در زیر بدنه انتهای موشک بهره می برد. مشخص نیست موتور موشک از نوع  توربوجت است و یا توربوفن  ولی موشک مادون صوت است و برد رسمی ان ۷۰۰ کیلومتر الام شده است و انتظار میرود دقت ان به زیر ده متر رسیده باشد. بابور دایرا طول ۶٫۲ متر است و از یک لانچر زمینی  چرخدار که حاوی چهار موشک است شلیک می شود  اگرچه لانچر تکی ان نیز وجود دارد . موشک دارای وزن ۱۵۰۰ کیلوگرم و کلاهک ۳۰۰ کیلومتری است و به عنوان یک موشک متعارف برای حمله به تاسیسات مهم دشمن ساخته شده ولی توان اتمی نیز دارد

بابور

پرتابگر بابور

منبع : http://jangaavaran.ir/%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/