میلیتاری (Military) |مقالات نظامی

R-17 Elbrus (اسکاد B )

هنگامي كه موشك R-11M نخستين بار در اواخر دهه 1950 به كار گرفته شد، كاربرد آن محدود به تعداد كمي از تيپهاي خاص بوده كه به جاي آنكه تحت كنترل نيروهاي زميني عادي باشد، مستقيما تحت فرمان ستاد فرماندهي كل بود. اين سامانه سلاح به قدري گرانقيمت بود كه به عنوان سلاح جنگهاي هسته اي عمومي شناخته مي شد و براي حمايت عملياتي ارتش درنظر گرفته نشد.

رهبر جديد شوروي، نيكيتا خروشچف موشكهاي مسلح به سلاح هسته اي را به عنوان محوري براي تغيير در نيروهاي مسلح شوروي مي دانست. همانند گورباچف در دهه 1980 ، خروشچف متقاعد شده بود كه نيروهاي مسلح شوروي بايد پيرايش شوند تا منابع بيشتري به اقتصاد رو به افول و ناتوان شوروي اختصاص يابد. در اواخر دهه 1950 ، اتحاديه شوروي موج شوك اجتماعي ناشي از تلفات وسيع مردان جوان طي جنگ جهاني دوم و كمبود مردان تازه نفس در نسل بعد را آغاز كرد.

اقتصاد شوروي ديگر نمي توانست تعداد زيادي از منابع انساني رو به افول خود را در اختيار نيروهاي مسلح قرار دهد. خروشچف بدون آنكه تمايلي به كاستن از قدرت نيروهاي مسلح شوروي داشته باشد، تسليحات و موشكهاي هسته اي را به عنوان يك جهش عظيم در قدرت نظامي مي ديد. به جاي نيروهاي متعارف حجيم كه تعداد زيادي سرباز و تسليحات متعارف را مي طلبد، خروشچف نيروهاي مسلح آينده شوروي را با تعداد كمتري سرباز و مجهز به تعداد كمتري از تسليحات موشكي قدرتمند با كلاهكهاي هسته اي مي خواست.

خروشچف به جاي توپخانه متعارف، ارتش آينده را مجهز به توپخانه موشكي هسته اي مي ديد. موشك R-11M يك گزينه مناسب طبيعي براي اين دكترين به شمار مي رفت.

خروشچف تصميم گرفت كه تيپهاي موشكي ( RVGK ) را به نيروي موشكي راهبردي ( RVSN ) كه مسئول موشكهاي هسته اي راهبردي است تبديل كند. در نتيجه، تيپهاي موشكي كوتاه برد، شامل واحدهاي R-11M به تيپهاي موشكي عملياتي –تاكتيكي( OTBR ) نشان دهنده موشكهاي ماموريتي » عملياتي – تاكتيكي « ( تغيير نام داد و تحت كنترل نيروهاي زميني قرار گرفت. عبارت »عملیاتی – تاکتیکی« تاكتيكي است كه براي حمايت از لشگرهاي ارتش سرخ شوروی اختصاص داده شد.

اسكاد بي با موتور راكت چرخه-باز 9D21 ايسايف كار مي كند. بالاي محفظه احتراق توربوپمپ قرار دارد كه سوخت را تزريق مي مي كند و لوله سمت چپ، اگزوز توربوپمپ است

نيروهاي موشكي و توپخانه پس از اين تغييرات، شاخه توپخانه نيروي زميني شوروي به ( RAV: Raketniy i artilleriskiy voisk ) تغيير نام داد. هريك از تيپهاي R-11M نوعا داراي نه سكوي پرتاب بود كه توسط حدود 200 كاميون و 1200 سرباز حمايت مي شد.

حدود پنج تيپ تا آن زمان در خدمت بودند كه هيچ يك از آنها عليه ناتو به ميادين عملياتي اعزام نشدند. اين تيپها نخستين بار در 1962  با گروه نيروهاي شوروي – آلمان  (GSFG) به كار گرفته شد، كه در آن زمان با سامانه موشكي بعدي 8K14( اسكاد بي) مجهز شد.

انتقال R-11M از نيروهاي موشكي راهبردي به شاخه توپخانه ارتش در 1959 منجر به تقاضاي بيشتر براي سهولت عمليات شد. پس از چند تجربه با R-11M ، ارتش شوروي ترجيح داد كه يك موشك عملياتي – تاكتيكي سوخت جامد را جايگزين كند. به كارگيري موشكهاي سوخت مايع در شرايط ميدان با وجود سربازان وظيفه با آموزش ضعيف دشوار بود.

در سالهاي1958-59 برنامه اي به منظور توسعه نسل جديد موشكهاي سوخت جامد براي اين ماموريتها آغاز شد – موشك تاكتيكي اونگا برد 70 كيلومتر، موشك عملياتي – تاكتيكي PR-2 برد 250 كيلومتر، و موشك عملياتي لادوگا برد 300 كيلومتر مثالهايي از اين دست بودند.

اگرچه اميد مي رفت كه اين طرحها نسل جديدي از تسليحات كارآمدتر و انعطاف پذيرتري را فراهم كند، ولي در آن زمان اين باور وجود داشت كه فناوري سوخت جامد شوروي بسيار پردردسر است. در نتيجه، توسعه يك موشك سوخت مايع تكامل يافته مبتني بر موشك R-11 به تصويب رسيد كه در ابتدا R-11MU ناميده شد. متعاقبا، موشكهاي سوخت جامد هيچگاه وارد توليد نشد و گزينه بهتر دوم، يا اسكاد بي، وارد عرصه شد.

موسسه طراحي SKB-385 ماكيف كار بر روي R-11MU را در آوريل 1958 آغاز كرد. موشك اندكي بزرگتر از R-11 بود و به دليل استفاده از سيستم سوخت و موتور پيچيده تر، برد آن تقريبا دو برابر شد (از 180 كيلومتر R-11 به 270 كيلومتر رسيد).

سكوي پرتاب خودكششي با كد 9P19 براي سامانه 8K14 ( اسكاد بي ) تقريبا كمياب بوده و در 1962 طي مدت بسيار كوتاهي پس از پذيرش آن براي خدمت، از چرخه توليد خارج شد. سكوي مذكور در اين تصوير ديده مي شود كه توسط تيپ موشكي شوروي در دهه 5590 به كار گرفته شده است

با پذيرش توربوپمپ براي موتور به جاي سيستم تزريق سوخت با فشار هوا در R-11 ، ارتقاء برد امكان پذير شد. سيستم سوخت تحت فشار R-11 مستلزم آن بود كه مخازن سوخت بايد متعاقبا تقويت شود، لذا با حركت به سمت توربوپمپ كارآمدتر ولي گرانتر، امكان صرفه جويي وزن زيادي در سازه موشك فراهم شد. سيستم هدايت جديدي نيز توسعه داده شد كه دقت را از CEP نامناسب 4 كيلومتر R-11 ، ابتدا به 3 كيلومتر و در نهايت به 1 كيلومتر بهبود داد.

موشكهاي آزمايشي ابتدا در كارگاه هاي زلاتوست ساخته شد ولي در نهايت توليد انبوه آنها در كارخانه ماشين آلات وتكينسك  (VMZ  ) انجام شد. نخستين پرتاب آزمايشي در دسامبر 1959 در كاپوستين يار انجام شد كه تا سپتامبر 1961 ادامه يافت.

در همان زمان، موسسه تسليحات هسته اي VNIITF در كاسلي كلاهك هسته اي جديدي را توسعه داد. شناسه اين موشك طي دوران توسعه خود از R-11MU به R-17 تغيير يافت، چراكه نهايتا به طراحي جديدي تبديل شده بود كه نقاط مشترك اندكي با نسلهاي پيشين خود داشت.

موشك R-17 ابتدا از نسخه اصلاح شده سكوي پرتاب خودكششي 8U218 شليك شد كه براي موشك پيشين R-11M به كار برده مي شد. كارخانه كروف كار طراحي بر روي دو طرح جديد را در 1958 آغاز كرد: اوبيكت 816 كه مشابه 8U218 بود و اوبيكت 816 كه به آن يك جرثقيل اضافه شد تا براي خدمه سكو امكان بارگيري موشك از خودرو حمل و نقل را فراهم كند.

طرح ساده تر اوبيكت 816 در 1961 با شناسه 2P19 ارتش وارد توليد انبوه شد. 2P19 بسيار مشابه طرح قبلي 8U218 بود ولي در جزييات يكسري تغييرات داشت. قابل توجه ترين تغيير بيروني آن، استفاده از يك جفت كپسول هواي فشرده در دو طرف سازه فوقاني بود كه در طرح قبلي از يك كپسول استفاده مي شد. همچنين سازه سكو در قسمت عرشه جلو تقويت شد تا بتواند موشك بلندتر و سنگينتري را نگه دارد.
 

اين تصوير يك نماي داخلي از قفسه هدايت موشك اسكاد بي از دريچه دسترسي 1 را نشان مي دهد. بلوك زيرين، مجموعه ژيروسكوپي عمودي 1SB10 با انتگراتور تنظيم جانبي است، و بالاي آن، يكي از باتريهاي سيستم هدايت قرار دارد.

موشك R-17 در ابتدا از سكوي پرتاب خودكششي 2P19 شليك مي شد كه در اين تصوير در يك مراسم رژه در مسكو ديده می شود

موشك جديد R-17 به همراه سكوي پرتاب 2P19 مربوط به آن در 24 مارس 1962 رسما براي خدمت در ارتش پذيرفته شد و تحت شناسه سامانه موشكي 8K14 البروس نامگذاري گرديد. نامگذاري آمريكا/ناتو براي اين سامانه جديد SS-1C اسكاد B بود.

دیگر کشنده اسکاد بی

پایان قسمت چهارم

ادامه دارد...